Bu şehrin İlya ustaya borcu var

Yaklaşık 4 yıl önce yazdığım bir yazıda Osmanlı arşivlerinde Sakarya ile ilgili önemli ama unutulmuş çok sayıda bilgi ve belgenin olduğunu belirtmiş ve bunlardan birinin de Çark mesire alanındaki su çarkını yapan İlya usta hakkında olduğunu ifade etmiştim.

35 yıldır Yunanistan’da yaşayan İvi Komninos yazımı okuyunca bana gönderdiği mail’de su çarkını dedesinin yaptığını ve fırsat buldukça da Adapazarı’na gelip su çarkını ziyaret ettiğini yazmıştı.

İvi hanımla 2 yıl önce Adapazarı’na geldiğinde tanışma fırsatım oldu. Dedesi hakkında ve su çarkının yapılış süreci ile ilgili konuşmuştuk. O yıllara ait resimler de paylaşmıştı bizimle. Su çarkının bakımsız halde ve çürümeye terk edilmiş haline üzüldüğünü söylemişti.

Tekrar görüşme fırsatı buldum kendisi ile. Üstadlar Fahri Tuna, Müzgan Zaman, Zafer Büyü, Öğr. Gör. Servet Sezgin, Yaya Bakır ve ekibi ile anadolu ajansının da hazır bulunduğu Çark mesiredekisu çarkının başında anılarını bir kez daha paylaştı bizimle.

Adapazarı merkezine su taşımak amacıyla 1894 yılında Çark Deresi’nin üzerine İlya usta tarafından inşa edilerek Adapazarı halkına bedelsiz hibe edilen su çarkı 1955 yılına kadar hizmet vermiş ancak bu tarihten sonra da bakımsızlık ve ihmal nedeniyle şu anda kullanılamaz halde. Uzun yıllar hizmet verdiği Çark mesire alanında çürümeye terk edilmiş durumda.

Şimdi yeni nesil İlya ustanın yaptığı tarihi su çarkının nerede olduğunu bilmediği gibi Sakarya’nın simgesi haline gelen Çark caddesinin isminin nereden geldiğini de bilmiyor. Çünkü 124 yıllık tarihi su çarkına sahip çıkıp geleceğe taşıyamamışız.

Hâlbuki İlya usta ve eseri bize Osmanlıdan bir miras. Osmanlı, İlya ustayı ödüllendirerek hem İlya ustaya hem de eserine sahip çıktığını göstermiş.

Osmanlı arşiv kayıtlarında yer alan ödüllendirme yazısında bahsedilen su makinesinin bugünkü çark mesire alanındaki su çarkı olduğunu aşağıdaki hem aslı ve hem de sadeleştirilerek tercüme edilen şu yazıdan anlıyoruz:

[Dahiliye Nezareti’nden],

Huzur-ı Ali-i Hazret-i Sadaretpenahi’ye,

Fi 24 Temmuz sene [1]315 [5 Ağustos 1899]

Erbab-ı sanayiden ve tebaa-i devlet-i aliyyeden İlya Usta’nın müceddeden tertib ve imal ettiği makine vasıtasıyla Adapazarı Kazası’nın suya

olan ihtiyacını defa hizmet eylemesine binaen Sanayi Madalyası’yla taltifi hakkında İzmit Mutasarrıflığı’ndan tevarüd eden 27 Haziran sene

[1]315 [9 Temmuz 1899] tarihli ve yetmiş iki numaralı tahrirat melfufuyla huzuru ali-i fehimanelerine takdim kılındı, ol babda emr ü ferman

hazret-i veliyyü’l-emrindir.

(İçişleri Bakanlığı’ndan),

Sadaret’e, 5 Ağustos 1899,

Osmanlı vatandaşı ve sanat erbabı olan İlya Usta’nın icat ettiği makine ile Adapazarı Kazası’nın su ihtiyacının karşılanmasında büyük hizmetlerde bulunmuştur. Bu nedenle İzmit Mutasarrıflığı kendisinin Sanayi Madalyası’yla ödüllendirilmesi gerektiğini bildirmektedir. Bu konuda

İzmit’ten gelen 9 Temmuz 1899 tarihli ve 72 numaralı yazı ekte bilgilerinize sunulmuştur. Vereceğiniz emirler beklenmektedir.

Osmanlı arşiv kayıtlarında yer alan bu yazıyı okuduktan sonra bizim de kendimize bir pay çıkarmamız gerektiğini düşünüyorum. Bu şehrin İlya ustaya borcu var. Tarihi su çarkını onarıp çalışır haline getirmek bu şehrin İlya ustaya hem borcu hem de görevi.

Önceki yazıyı okumak için TIKLAYINIZ

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar Hasan Coşkun - Mesaj Gönder


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak NetGaste Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan NetGaste hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler NetGaste editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı NetGaste değil haberi geçen ajanstır.

02

Sevdam Sakarya - M.Egemenlik caddesi, Gar yanında yapılmakta olan Minibüs durakları yerinde bulunan tarihi ağaçları, çamları sessiz sedasız kesip yokettiler. Bu bir cinayet, bir çevre katliamı ve kimsenin haberi yok veya var ama görmezden gelindi. Bizimkiler yapınca görmeme alışkanlığı burada da bir kez daha ortaya çıktı, Partilerden, basından, STÖ' DEN TEK BİR SES YOK. Ama muhalefetten bir parti bunları kesseydi, tüm basın verirdi! HALBUKİ, O AĞAÇLAR KORUNARAK DURAK YAPILABİLİRDİ. KALDI Kİ, HİÇBİR GEREKÇE ONLARIN KESİLMESİNE YETERLİ DEĞİLDİR. Yazık ki ne yazık. Basın uyuyor ya da uyutuluyor. Bakalım bu yorumdan sonra basın, partiler, STÖ ler ne yapacak? Bir vicdanlı ses çıkacak mı?

Yanıtla . 0Beğen . 0Beğenme 13 Eylül 18:31
01

Bulent COSKUN - Daha gecen gun mesirede otururken konusu gecti oralarin yikilip stad'i da kapsayacak sekilde milet bahcesi olucagi ihalesinin verildigi yonunde bir bilgi var.Ins. bu sayede hem yenilenmis hemde ustaya olan vefa yerine gelmis olur.

Yanıtla . 0Beğen . 0Beğenme 13 Eylül 18:31